Sluitertijd

Het woord sluitertijd verwijst naar de sluiter in de camera. Deze sluiter zorgt ervoor dat er geen licht op het lichtgevoelige materiaal kan vallen. Zodra jij de ontspanknop indrukt opent de sluiter zich en blijft deze open voor de duur van de sluitertijd.

📌 De sluitertijd is de tijdsduur dat de sluiter zich opent en zo het lichtgevoelige materiaal in de camera bloot stelt aan licht.

Waar heeft de sluitertijd invloed op?

• De sluitertijd is 1 van de 3 onderdelen van de belichtingsdriehoek. De sluitertijd bepaalt zodoende voor 1/3 deel de belichting van jouw foto. De andere onderdelen zijn diafragma en de ISO-waarde.

De sluiter in je camera, wat is dat eigenlijk?

In je camera bevindt zich meestal een mechanische sluiter. Deze sluiter bestaat uit lamellen die open en dicht kunnen. Door deze lamellen te openen valt er licht op de sensor of het filmrolletje. Er vindt een belichting plaats, waarna de sluiter de lamellen weer dicht doet om de belichting te stoppen.

De sluiter bestaat meestal uit twee verschillende sets lamellen, ook wel het eerste en tweede gordijn genoemd.

💡 Waarom twee gordijnen in de sluiter?

• Snellere sluitertijden – Doordat er zich twee gordijnen in de camera bevinden, kunnen er snellere sluitertijden behaalt worden. De gordijnen kunnen namelijk onafhankelijk van elkaar bewegen.
• Evenredige belichting over gehele sensor – Door gebruik te maken van twee gordijnen, kan de camera zorgen voor een evenredige belichting over de gehele sensor (of filmrolletje). Met slechts 1 gordijn zou er altijd een deel van de sensor langer licht ontvangen. Door gebruik te maken van 2 gordijnen die met elkaar samenwerken, zorg je ervoor dat op elk deel van de sensor even lang licht valt.

Sluitervertraging bij mechanische sluiters

In elke mechanische sluiter zit iets van vertraging, we noemen dit ontspanvertraging. Deze vertraging ontstaat doordat de camera een aantal zaken moet berekenen voordat de foto genomen kan worden.

Uiteraard is deze vertraging maar een fractie van een seconde, maar mocht je het willen omzeilen, dan kun je ervoor kiezen de ontspanknop voor de helft in te drukken. De berekeningen zijn dan al gedaan en zodra je doordrukt neemt je camera de foto direct.

Elektronische sluiter

Naast de mechanische sluiter, hoor je steeds vaker ook over camera’s met een elektronische sluiter. De elektronische sluiter is geen fysieke sluiter, maar softwarematig.

Bij een elektronische sluiter valt er continue licht op de camera sensor. Er wordt echter niet continue een registratie van dit licht gemaakt. Tijdens de sluitertijd registreert de camera sensor het licht en gaat daarna weer “uit”.

Met elektronische sluiters zijn er veel snellere sluitertijden mogelijk. Denk aan sluitertijden van bijvoorbeeld 1/32.000 seconde. Bij een mechanische sluiter zal dit meestal “maar” 1/4000 of 1/8000 seconde zijn.

Wanneer gebruik je welke sluitertijd?

Zoals je inmiddels weet bepaald de sluitertijd naast diafragma en ISO de belichting van je foto. Welke sluitertijd je moet kiezen hangt af van het resultaat dat je voor ogen hebt met de foto.

Wil je alles haarscherp vastleggen of is een beetje beweging toegestaan of zelfs de bedoeling? Creatieve onscherpte of niet. Allemaal dingen die samenhangen met de sluitertijd die je uiteindelijk kiest.

💡 Welke sluitertijden zijn er?

De meeste camera’s kunnen sluitertijden aan van 30 seconden tot ongeveer 1/4000e seconde. Hiertussen liggen allerlei mogelijke sluitertijden. Meestal zijn dit vaste waarden, maar het kan zijn dat jouw camera de mogelijkheid heeft de stapgrootte aan te geven.

Over het algemeen zal de stapgrootte 1 stop zijn of bijvoorbeeld 1/3 stop.

💡 Wat zijn stops?

• 1 stop betekent een verdubbeling of halvering van de hoeveelheid licht (afhankelijk van de sprong richting).
• 2 stops betekent 4x meer of minder licht.
• 3 stops betekent 8x meer of minder licht.
• 4 stops betekent 16x meer of minder licht.

💡 Wat zijn stops in relatie tot de sluitertijd?

Laat ik twee voorbeelden geven om bovenstaande in relatie tot de sluitertijd duidelijker te maken.

• 1/100e naar 1/200e seconde – Deze sprong in sluitertijd is 1 stop. In dit geval gaat de sluiter precies 2x zo snel dicht. Dit heeft een halvering van de hoeveelheid licht die de sensor raakt tot gevolg.
• 1/2000e naar 1/500e seconde – Deze sprong in sluitertijd is 2 stops. In dit geval gaat de sluiter precies 4x zo traag dicht. Dit heeft een verviervoudiging van de hoeveelheid licht die de sensor raakt tot gevolg.
• 1/4000e naar 1/500e seconde – Deze sprong in sluitertijd is 3 stops. In dit geval gaat de sluiter precies 8x zo traag dicht. Dit heeft tot gevolg dat er 8x meer licht op de sensor valt.
• 1/250e naar 1/4000e seconde – Deze sprong in sluitertijd is 4 stops. In dit geval gaat de sluiter precies 16x zo snel dicht. Dit heeft tot gevolg dat er 16x minder licht op de sensor valt.

Zoals je in bovenstaande voorbeelden kunt zien, valt er minder licht op de camera sensor of je fotorolletje als de sluitertijd sneller wordt en visa versa. Om te compenseren voor deze aanpassingen, zul je iets met je diafragma of ISO moeten doen.

Doordat we deze drie onderdelen (sluitertijd, diafragma, ISO) van de belichting meten in stops, weet je dus altijd exact wat voor aanpassing je moet doen om toch een correcte belichting te houden.

Snelle sluitertijd – beweging bevriezen

Als je gebruik maakt van snelle sluitertijden zoals 1/4000e of 1/2000e seconde, dan kun je de beweging in je foto bevriezen. Je stopt als het ware de beweging in de foto. Afhankelijk van wat je fotografeert kan dit noodzakelijk zijn.

• Stel je fotografeert de formule 1 – Deze auto’s rijden vrij rap zullen we maar zeggen. Als je een dergelijke auto scherp wilt vastleggen kun je gebruik maken van een snellere sluitertijd. Je bevriest als het ware de snelheid doordat je sluiter nog sneller gaat.
• Stel je fotografeert een voetbalwedstrijd – De sluitertijd bij een dergelijke evenement zal misschien iets minder snel hoeven te zijn dan in het voorgaande voorbeeld, maar wil je jouw onderwerpen scherp hebben, dan zul je toch voor snellere sluitertijden moeten kiezen.

Uiteraard is de fotografie techniek “panning” een veel gebruikte techniek om dit soort snellere onderwerpen op een interessantere manier vast te leggen. Ga je echter puur voor het “stop” zetten van de tijd, dan is een hele snelle sluitertijd de perfecte manier.

Trage sluitertijd – bewegingsonscherpte

Gebruik je een tragere sluitertijd zoals 1/100e of 1/50e seconde, dan kan het voorkomen dat er bewegingsonscherpte ontstaat. Afhankelijk van wat jij fotografeert en de visie die je hebt, kan bewegingsonscherpte iets creatiefs toevoegen aan je foto.

• Stel je fotografeert op de kermis – Op de kermis is veel beweging. Als je deze beweging juist wilt laten zien, dan kun je kiezen voor een tragere sluitertijd. Vaak zul je de camera op een statief zetten, zodat alleen het onderwerp beweegt en de achtergrond niet.

Bulb

Bulb is een belichtingstechniek waarbij de sluiter vaak langer dan 30 seconden open staat. In deze gevallen wordt de camera op een statief geplaatst zodat de omgeving stabiel blijft.

Door dergelijke lange sluitertijden te gebruiken, is het mogelijk te fotograferen met zeer weinig licht. Je kunt hierbij denken aan nachtfotografie of sterrenfotografie.

💡 Tips fotograferen op bulb exposure mode:

• Statief – Maak gebruik van een statief zodat er geen beweging ontstaat in de delen van de foto waar stilstaande objecten te zien zijn.
• Afstandsbediening – Om er zeker van te zijn dat er ook geen beweging ontstaat door het indrukken van de ontspanknop, kun je gebruik maken van een afstandsbediening.

Voorbeelden met verschillende sluitertijden

Om een leidraad te geven welke sluitertijd je wanneer gebruikt heb ik een lijst gemaakt met mogelijke fotografie situaties.

• Je fotografeert formule 1 – Je gebruikt een snelle sluitertijd van 1/2000e seconde of sneller.
• Je fotografeert een sportwedstrijd – Je gebruikt een snelle sluitertijd van rond de 1/500e à 1/1000e seconde.
• Je fotografeert een portret uit de hand – Je gebruikt een gemiddelde sluitertijd van rond de 1/100e à 1/250e seconde. Afhankelijk van de keuze die je maakt ten aanzien van het objectief dat je gebruikt, kan de sluitertijd iets trager zijn.
• Je fotografeert stromend water – Als je een zijde achtig effect wilt creëren, zul je met een langzame sluitertijd van bijvoorbeeld 1 seconde of langer fotograferen. Bij dit soort langzame sluitertijden zul je in principe altijd een statief willen gebruiken.
• Je fotografeert vuurwerk of bliksem – Je fotografeert in deze situaties meestal met de bulb exposure mode. Je weet namelijk niet exact wanneer de actie zal plaatst vinden. Je geeft de camera sensor dus voldoende tijd om de actie vast te leggen. Uiteraard corrigeer je met diafragma en ISO daar waar nodig om een goede belichting te behouden.