18 Portretfotografie tips voor beginners

Een goede portretfoto heeft iets magisch. Een sprekende blik in de camera, gevangen in prachtig licht en begeleidt door sterke compositie. Om deze aspecten van portretfotografie bij elkaar te brengen, heb je o.a. kennis nodig van basis camera instellingen zoals diafragma, sluitertijd en ISO.

Toch is er meer dan alleen goede techniek nodig voor mooie portretfoto’s. In dit artikel lees je 18 portretfotografie tips. Suggesties op het technische vlak, maar ook creativiteit en omgang met mensen komt aan bod.

De portretfotografie tips zijn verdeeld in vier delen. Algemene tips die in elke situatie nuttig zijn. Daarnaast zijn er tips om binnen portretten te fotograferen of juist buiten. En er is een deel specifiek voor creatieve portretfotografie.

In dit artikel leer je:

• Welke camera instellingen je gebruikt als je portretten fotografeert.
• Welke camera en lens gebruiken voor portretfotografie.
• Hoe je goed licht vindt om portretten te maken.
• Hoe je binnen en buiten goede portretten kunt maken.
• Hoe je omgaat met de mensen die je op de foto zet.

Kortom:

Je krijgt mijn 18 portretfotografie tips waar je direct mee aan de slag kunt om jouw portretfoto’s nog sprekender te maken.

Laten we beginnen!

Wat is portretfotografie?

Portretfotografie is het fotograferen van mensen waarbij je een stukje karakter en persoonlijkheid probeert vast te leggen. Het draait dus niet alleen om camera techniek en creativiteit, maar ook om de sfeer die je creëert voor je model en hoe je met mensen omgaat.

Maar hoe stel je jouw model op het gemak en wat is er allemaal van belang als je portretfoto’s wilt maken? Dat lees je in mijn portretfotografie tips in dit artikel.

Algemene portretfotografie tips

Om mooie portretfoto’s te maken zijn er een hoop factoren van belang. Zo heb je bijvoorbeeld te maken met camera instellingen, maar ook met communicatie met je model.

• Wat is de beste camera voor een beginner met portretfotografie?
• Welke lens is geschikt voor portretfotografie?

Laten we beginnen met een aantal algemene tips die jouw portretfotografie direct naar een nieuw niveau tillen.

Tip 1 – Zorg voor een onscherpe achtergrond

Als jij portretfoto’s wilt waar je onderwerp echt uitspringt, dan kun je ervoor kiezen om de achtergrond van je foto onscherp te maken.

Om een mooie onscherpe achtergrond te krijgen, zal je gebruik moeten maken van een lens die een wijde diafragma opening aan kan. Ik heb het dan over lenzen die f/2.8 of lager aankunnen.

Als jij fotografeert met een kit lens, is het maken van een onscherpe achtergrond wat lastiger. Kit lenzen kunnen namelijk meestal geen hele wijde diafragma opening aan.

Tip 2 – Compressie in je portret met een langer brandpuntsafstand

Als je een groothoek lens gebruikt, bijvoorbeeld 24mm, zal je zien dat alles wat zich dicht bij de lens bevindt onnatuurlijk uitvergroot wordt. Je model krijgt bijvoorbeeld een onrealistisch grote neus.

Als je een langer brandpuntsafstand gebruikt voor je foto’s, kun je gebruik maken van een concept dat compressie heet. Je krijgt hierdoor minder vertekening in je beelden.

Langere brandpuntsafstanden, bijvoorbeeld met een 50mm lens of nog een stuk langer zoals 200mm, kunnen het beeld “in elkaar duwen”. De vertekening is nu een stuk minder zichtbaar of zelfs totaal verdwenen.

In de video hieronder kun je zien wat het brandpuntsafstand doet met compressie en de vertekening in jouw portretfoto’s.

Tip 3 – Kies een sluitertijd die snel genoeg is

Om het onderwerp scherp op de foto te krijgen, zorg je voor een sluitertijd die voldoende snel is. De minimale sluitertijd van waaruit je uit de hand kunt fotograferen, is afhankelijk van het brandpuntsafstand van de gebruikte lens.

Ezelsbruggetje: sluitertijd in seconden = 1 / brandpuntsafstand

Maak je gebruik van een 85mm lens, dan kies je dus voor een minimale sluitertijd van 1/100 seconde. Zo weet je zeker dat je geen ongewenste bewegingsonscherpte in je foto krijgt.

Hand gekozen artikelen voor meer technische informatie:

• Wat is diafragma & scherptediepte?
• Wat is sluitertijd en welke kies je?
• Wat is brandpuntsafstand?
• Hoe maak je scherpe foto’s?

Tip 4 – Zacht of juist hard licht, het kan allebei

Portretten kun je met verschillende soorten licht schieten. Zo kun je gebruik maken van zacht of hard licht. Elke soort licht heeft zijn eigen voor- en nadelen bij portretfotografie.

Wil jij portretten fotograferen met een mooie egale belichting, dan zal je kiezen voor zachte lichtbronnen. Maar wat betekent dat eigenlijk?

Zacht licht:

Een zachte lichtbron geeft diffuus licht. De volle zon op een zomerse dag is dus geen zachte maar een harde lichtbron. Dat kun je herkennen door de harde schaduwen die een dergelijke lichtbron veroorzaakt.

Bij een portret wil je meestal geen harde schaduwen in het gezicht hebben. Je kies in dat geval voor een lichtbron die diffuus zacht licht geeft. Bijvoorbeeld tijdens een bewolkte dag.

Dat klinkt natuurlijk gek, maar een wolk zorgt ervoor dat het licht gebroken wordt en daardoor diffuus licht op het gezicht van je onderwerp laat vallen.

Hard licht:

Uiteraard betekent het niet dat je tijdens een dag met volle zon geen portretten kunt maken. Je zal dan wel meer moeten nadenken over je eigen locatie als fotograaf.

Zo kun je ervoor kiezen om de schaduwkant van de lichtbron te gebruiken. Je plaatst dan de lichtbron achter de persoon die je fotografeert (backlight). Zo valt er geen direct maar alleen indirect licht op het gezicht.

Soms kan het ook heel spannend zijn om hard licht te gebruiken zoals je kunt zien in het linker portret hieronder. Door gebruik te maken van de harde schaduwen, kun je de kijker sturen in het beeld. Je laat alleen dat zien, wat jij als fotograaf aan de kijker wilt tonen.

Een voorbeeld van hard en zacht licht met portretfotografie:

Tip 5 – Zorg voor een ontspannen sfeer

Als je mensen gaat portretteren is het erg belangrijk dat iedereen zich op zijn gemak voelt. Het model uiteraard op de eerste plaats, maar ook jij als portretfotograaf. Zorg dus voor een ontspannen sfeer.

Hoe creëer je een plek waar iedereen zich prettig voelt?

Allereerst is het belangrijk dat je zelf rustig bent. Portretfotografie kan namelijk erg spannend zijn voor een model. Als je als fotograaf gestrest of druk oogt, zal je dit direct invloed hebben op hoe het model zich voelt.

Begin dus bij jezelf en vanuit daar kun je het model in zijn of haar kracht plaatsen.

Quick tips voor een ontspannen sfeer:

• Goede voorbereiding is het halve werk – Zorg dat je goed voorbereid aan de portret fotoshoot begint. Weet wat je wilt gaan doen, wat voor licht je wilt gebruiken en welke technische kennis je nodig hebt om de portretten te schieten die je voor ogen hebt.
• Een prettige kennismaking voor je begint – Begin niet direct met fotograferen, maar maak eerst een praatje met je model. Leer elkaar kennen en stel jezelf ook open. Door niet direct aan de portretten te beginnen, zorg je ervoor dat iemand de tijd heeft tot rust te komen. Dat komt de portretfoto’s zeker ten goede.
• Muziek kan helpen met ontspanning – Het hangt van het soort portretfoto’s af wat je wilt maken, maar soms kan muziek jouw onderwerp in de juiste “state of mind” brengen.

Tip 6 – Maak een inspiratie bord met poses voor je model

Voordat je begint met het fotograferen van de portretten die je voor ogen hebt, is het verstandig om wat inspiratie op te doen. Pinterest is hiervoor de perfecte tool.

Je kunt nadenken over een sfeer die je met jouw portretfotografie wilt uitstralen. Bekijk de verschillende portretten hieronder maar eens.

Zoals je ziet is elk portret totaal verschillend en zo zijn er nog vele smaken meer in de portretfotografie. Bedenk dus goed wat jij wilt gaan doen en bespreek dit met je model.

Om wat extra inspiratie op te doen, hier wat links naar portretfotografie Pinterest boards die je op weg kunnen helpen.

• Artistieke Portretfotografie
• Fashion Portretfotografie

Tip 7 – Denk goed na over je achtergrond

Een belangrijk onderdeel van elke foto is de achtergrond. Dit principe geldt ook bij portretfotografie. Een onrustige achtergrond zorgt voor afleiding en kan overweldigend voor de kijker zijn.

Hoe ga je om met de achtergrond in portretfotografie?

We hebben het allemaal wel eens gehoord. “Hee, er groeit een boom uit je hoofd!”. Dit soort problemen met de achtergrond willen we vermijden bij het fotograferen van portretten.

Voor je een portret gaat fotograferen is het dus belangrijk te bedenken wat er allemaal storend kan zijn op jouw locatie. Is er veel afleiding op de achtergrond? Drukke kleuren of misschien reclameborden? Of staat er een grote rode bus?

• Plaats het hoofd van je onderwerp in een rustig vlak – Kies voor het fotograferen van portretten en plek waar je op z’n minst het hoofd van de geportretteerde in een rustig vlak kunt plaatsen. Geen gekke lijnen die snijden met het hoofd of de nek. Dat is de basis.
• Probeer drukke kleuren te vermijden – Ook opvallende kleuren zoals rood kun je beter vermijden in je achtergrond, tenzij het een groot vlak is waar je de persoon weer in plaatst. Een enkel rood stopbord op de achtergrond zorgt echter voor afleiding.
• Zoek een complementerende achtergrond – Als je een achtergrond gebruikt die jouw onderwerp nog verder kan versterken in het portret, bijvoorbeeld door kleurgebruik, dan heb je een winnende combinatie te pakken.

Tip 8 – Speel met de compositie en compositieregels

Door gebruik te maken van compositieregels zoals de regel van derden, kun je jouw portret nog aansprekender maken. Soms zijn het maar kleine veranderingen die een grote impact kunnen hebben.

Bijvoorbeeld door het plaatsen van de ogen op snijlijnen van een compositieregel. De foto “voelt” direct beter aan.

In de portretfoto kun je zien dat het oog van het model precies op een snijpunt valt van de regel van derden. Valt het er net naast, crop dan je foto iets en je zult zien dat het direct meer aanspreekt.

Je kunt een portret overigens niet zomaar overal bijsnijden. Ook daar zijn bepaalde “regels” aan verbonden: Portret compositie – Waar kun je een portret bijsnijden.

Tip 9 – Zorg dat de ogen scherp zijn

Het belangrijkste onderdeel wat scherp moet zijn in een portretfoto, zijn de ogen. Het is dus van groot belang dat je scherp stelt op de ogen.

Op het moment dat we naar een portretfoto kijken, verwerkt ons brein een hoop gegevens. Om een kloppend gevoel over te houden, kijken we vooral naar de ogen van de persoon op de foto. Als de ogen onscherp zijn, dan klopt er voor ons gevoel iets niet in de foto.

Als je iemand recht van voren fotografeert, zullen beide ogen scherp zijn. Fotografeer je daarentegen schuin van voren, focus dan op het dominante oog (het oog wat dichterbij is).

Bij een grote diafragma opening zal alleen dat oog scherp zijn. Wil je toch beide ogen scherp, dan zal je de diafragma opening moeten verkleinen.

Tip 10 – Fotografeer portretten met context

Een portret fotograferen kan je op veel manieren doen. We kennen uiteraard de close-up. Je ziet enkel het gezicht van de persoon op de foto. Toch zijn er ook ander soort portretten mogelijk.

Fotografeer bijvoorbeeld eens een portret van iemand en laat de locatie zien in de foto. Zo kun je een extra laag informatie met portretfotografie aan je foto’s toevoegen.

Voorbeeld:

Stel je fotografeert een sporter, dan kun je ervoor kiezen op de atletiekbaan of het voetbalveld te fotograferen. Zo geef je meer context aan het beeld en is het voor de kijker direct duidelijk dat het om een sporter gaat.

Tips buiten portretten fotograferen

Er is een groot verschil of je buiten of binnen fotografeert. Zo heb je meestal als je buiten fotografeert minder controle over bijvoorbeeld het licht. Hoe kan je er dan toch voor zorgen dat de foto’s die je maakt perfect worden?

Lees mijn tips hieronder of lees het artikel dat ik heb geschreven over het fotograferen van portretten buiten.

Tip 11 – Gebruik een reflectie- of diffusiescherm

Stel je fotografeert om 12:00 op een zonnige middag in Juni. Niet het allerbeste licht wat je voor portretten kunt wensen. Keihard licht, recht van boven. Harde schaduwen zijn het gevolg op plekken waar je ze liever niet hebt.

In een dergelijk geval kan een reflectie- of diffusiescherm ervoor zorgen dat jouw portretten toch goed voor de dag komen.

Reflectiescherm tip:

Met een reflectiescherm kun je de zon achter je onderwerp plaatsen (backlight). Vervolgens gebruik je het reflectiescherm om eventuele schaduwpartijen in het gezicht in te vullen door het zonlicht in het gezicht te laten reflecteren.

Diffusiescherm tip:

Met een diffusiescherm doe het tegenovergestelde. Je laat het licht door het scherm heen op je onderwerp vallen. Je filtert het licht dus en maakt het diffuus. Op die manier krijg je geen harde schaduwen, maar zacht licht.

Je kan bijvoorbeeld een wit laken als diffusiescherm gebruiken, maar er zijn ook reflectie- en diffusieschermen in 1 te koop.

Tip 12 – Schakel het licht van boven uit

Waarom zijn de wallen onder je ogen soms op portretfoto’s extra benadrukt? Of die rimpels in je voorhoofd lijken ineens 10x zo erg. Grote kans dat het merendeel van het licht van boven kwam.

Het gevolg, schaduwen onder alles wat uitsteekt.. en dus ook bij de wallen onder je ogen en bij de rimpels (hoe klein ook).

Als je wilt voorkomen dat rimpels en wallen benadrukt worden, dan zal je ze moeten “vullen” met licht. Dat doe je door het merendeel van het licht van voren te laten komen. Dit kun je op 2 manieren bereiken.

• Meer licht van voren – Voeg een lamp of flitser toe, die extra licht op je onderwerp laat vallen.
• Schakel het licht van boven uit – Zoek een afdakje en maak de portretfoto’s daar. Je zult zien, direct een rustigere en egale belichting op het gezicht. Bob’s your uncle.

Tip 13- Kies het juiste moment van de dag

Ik heb het net al kort even aangestipt, maar portretfotografie midden op de dag in Juni, dat is meestal geen goed idee. Zorg dat je op het juiste moment van de dag op pad gaat om portretten te fotograferen.

Wat is het juiste moment om buiten portretten te fotograferen?

Dat hangt erg af van de tijd van het jaar. Over het algemeen kunnen we stellen dat vroeg of juist heel laat op pad gaan, altijd beter licht oplevert.

Tijdens de zomer, zal je maar kort echt goed licht hebben, simpelweg omdat de zon al snel omhoog klimt. Hoe hoger de lichtbron, hoe meer schaduwen onder alles wat het licht tegen komt, zoals rimpels en wallen.

In de winter komt de zon nooit echt hoog. Dit betekent dat het licht dus bijna altijd van voren komt en niet van boven. Zoals we in de vorige tip besproken hebben, is licht van voren beter licht om portretten mee te fotograferen.

Tip 14 – Stem locatie en model op elkaar af

Als je buiten portretten gaat fotograferen en je wilt ook foto’s met meer context maken, dan is het belangrijk de locatie goed op je model af te stemmen.

Wil jij stoere foto’s maken van een motorliefhebber, kies dan bijvoorbeeld voor een locatie die het vrije leven weergeeft. Zo kun je het portret extra kracht meegeven.

Tips binnen portretten fotograferen

Als je binnen portretten wilt fotograferen zijn er een aantal dingen waar je rekening mee kunt houden. Zo heb je vaak minder licht, maar wel licht met richting. Daar kun je gebruik van maken.

Tip 15 – Zoek een groot raam op het noorden

Raamlicht op het noorden. Trust me. Photographers heaven. Mooi zacht indirect licht. En zeker als je een groot raam kunt vinden, heb je veel om mee te spelen.

Het grote voordeel van een raam op het noorden is dat je geen direct zonlicht hebt. Dat betekent geen harde schaduwen in het gezicht van je model.

Tip 16 – Meng geen lichtbronnen met elkaar

Een groot probleem met digitale fotografie is het mengen van lichtbronnen. En dan specifiek het mengen van lichtbronnen met verschillende kleurtemperaturen / witbalans.

De oplossing is simpel. Doe het licht in de kamer uit. Zie je, niet ingewikkeld toch?

Het licht dat van buiten komt is meestal meer dan voldoende. Doordat het licht directioneel is en alleen vanuit het raam komt, creëer je ook meer diepte in je foto’s.

Op het moment dat er ook licht vanuit de kamer zelf komt met een andere kleurtemperatuur, krijg je een rare combinatie van licht, die absoluut niet prettig oogt in jouw portretfoto’s.

Tips creatieve portretfotografie

Om jouw portretfotografie naar een nieuw niveau te tillen, heb ik nog een paar leuke creatievere tips. Deze tips geven jouw portretfoto’s net die edge waardoor mensen blijven kijken.

Tip 17 – Gebruik creatieve flitstechnieken

Flitsen is vaak niet nodig en soms zelfs uitermate lelijk als het slecht gebruikt wordt. Dat betekent echter niet dat flitsen nooit kan werken. Als je onderstaande creatieve flitstechniek gebruikt, kun je zelf prachtige portretten maken.

Wil jij bovenstaande techniek toepassen, dan is het vooral van belang dat het goed donker is. Hieronder uitgelegd hoe je te werk gaat.

• Donker – Deze techniek werkt alleen als het goed donker is. Na zonsondergang of in de avond tijdens een feest.
• Direct flitslicht – De reportageflitser staat op de camera en is direct op de persoon die je fotografeert gericht. De kracht van de flitser is meestal redelijk laag, bijvoorbeeld 1/64 power.
• Lange sluitertijd – Je gebruikt een redelijk lange sluitertijd om de lichtslierten te creëren. Denk aan 1/25 seconde of soms nog een stuk langer, afhankelijk van de hoeveelheid natuurlijk licht wat er nog aanwezig is.
• ISO-waarde – Meestal zal je rond de ISO 400 – 800 zitten om voldoende licht binnen te krijgen.

Tip 18 – Gebruik props voor een creatieve portretfoto

Je kunt natuurlijk alleen een portret met gezichten maken, maar wat als je wat extra props introduceert om de portretfoto’s net wat interessanter te maken.

Wat voor props kun je met portretfotografie allemaal gebruiken?

• Paraplu – kies voor een doorzichtige paraplu. Zo kun je bijvoorbeeld door de paraplu heen fotograferen of druppels op de paraplu laten vallen en daar doorheen fotograferen.
• Plastic boterhamzakje – vouw een plastic zakje over de lens heen en fotografeer er doorheen. Je zult zien dat je beelden wat softer worden, wat weer een dromerig effect in je portretten kan hebben.
• Lipstick of lipbalsem – veel mensen zullen mij voor gek verklaren, maar smeer eens een beetje lipbalsem op je lens. Kan absoluut geen kwaad, maar geeft wel een heel bijzonder effect aan je foto’s. Vind je het spannend, probeer het dan eerst eens met een oude lens.
• Koop een antieke lens – veel oude analoge lenzen kun je nog op je camera zetten. De oudere lenzen hebben zo hun eigen karakteristieken, die weer in jouw portretfotografie voor een bepaalde stijl kunnen zorgen.

Samenvatting

Portretfotografie is een hele mooie en bijzondere tak van fotograferen. Je kunt er allerlei kanten mee op en iedere fotograaf kan zijn ei erin kwijt. Of je nou een profielfoto voor op sociale media maakt of een portret voor aan de muur.

Belangrijk om te beseffen is dat het fotograferen van mensen, begint bij de mensen zelf. Zorg dat iedereen zich op zijn gemak voelt en van daaruit werk je pas verder. Je zult zien dat als je dit onderdeel goed aanpakt, je foto’s direct met sprongen vooruit gaan.

Ik had samen met fotografe Naomi van der Kraan een leuk gesprek tijdens mijn fotografie podcast met als onderwerp “Hoe fotografeer je mensen?”. Dat is natuurlijk wel van toepassing op portretfotografie, dus voor de liefhebbers hieronder te beluisteren / zien.

Lees meer over deze podcast aflevering of bekijk alle podcast afleveringen.

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel? Plaats een reactie hieronder en ik doe mijn best je verder te helpen!

Groeten en succes met fotograferen,