De afstand gemeten vanaf het midden van je objectief (waar de invallende lichtstralen samenkomen), tot het punt waar de lichtstralen op de camera sensor vallen, noemen we de brandpuntsafstand. De brandpuntsafstand wordt op de lens aangeduid in millimeters.
Zo, die definitie hebben we gehad. Laten we nu vooral kijken wat de brandpuntsafstand in de praktijk voor jouw fotografie betekent.
De brandpuntsafstand bepaald twee dingen:
- De grootte van de beeldhoek die je vast kunt leggen
- Hoe dicht je het onderwerp naar je toe kunt halen (zoomen)
Lees het hele artikel om meer te leren over wanneer je welke lens gebruikt en waar het brandpuntsafstand allemaal invloed op heeft. Lees ook de informatie handleiding over basis camera instellingen.
Download GRATIS eBook – 9 Basistips voor Mooiere Foto’s
Maximaal 1x per week een nieuwsbrief en geen spam! Afmelden kan in elke nieuwsbrief.
Wat is beeldhoek?
De beeldhoek bepaald welk deel van de wereld op het lichtgevoelige materiaal vastgelegd gaat worden. De beeldhoek heeft dus erg veel invloed op hoe jouw foto’s eruit komen te zien. We drukken de beeldhoek uit in graden.
Een voorbeeld:
Het menselijk oog kijkt met een beeldhoek van ongeveer 45 graden. Ons perifere blikveld is uiteraard groter, maar daarmee zien we niet scherp. Het dient enkel om beweging waar te nemen, zodat we nergens tegenaan lopen bijvoorbeeld.
Nog een voorbeeld:
Een fisheye lens heeft een beeldhoek van 180 graden en legt zodoende dus de helft van de zichtbare wereld vast.
De beeldhoek van een objectief is afhankelijk van het gebruikte brandpuntsafstand. Verderop in dit artikel vind je een tabel waarin de brandpuntsafstand en bijbehorende beeldhoek te vinden is.
Waar heeft de brandpuntsafstand invloed op?
De brandpuntsafstand van een objectief bepaald de beeldhoek en geeft aan in hoeverre je het onderwerp van je foto dichterbij kunt halen. In simpele woorden, hoe ver kan je inzoomen.
Een geheugensteuntje:
- Met een kleine brandpuntsafstand – (bijvoorbeeld 24mm), heb je een grotere beeldhoek. We spreken dan van een groothoek lens en in sommige gevallen van een extreme groothoek. Met dit soort lenzen kun je veel in je foto vastleggen.
- Bij een groot brandpuntsafstand – (bijvoorbeeld 200mm), heb je een kleinere beeldhoek. We hebben het dan over zoom- of telelenzen. Je ziet minder op de foto terug, maar je onderwerp lijkt zich dichterbij te bevinden dan in realiteit het geval is. We hebben dus ingezoomd.
Brandpuntsafstand zoomlens vs. prime lens (vast brandpunt lens)
Elke lens heeft zijn eigen brandpuntsafstand. Zoom-lenzen hebben een bepaald bereik met verschillende brandpuntsafstanden.
Het bereik in brandpuntsafstand wordt aangeduid op de lens. Bij een zoomlens kan dat bijvoorbeeld 18-55mm zijn. Dit betekent dat het bereik van 18 t/m 55mm loopt met alle tussenliggende waarden als mogelijk brandpuntsafstand.
Een lens met een vast brandpuntsafstand noemen we een prime lens of vast brandpunt lens. Het voordeel van dit soort lenzen is dat de kwaliteit meestal beter is. Dit komt doordat de lens optimaal werkt voor dat ene brandpuntsafstand.
Zoom-lenzen zijn complexer en vaak duur als je goede kwaliteit wilt.
Het brandpuntsafstand bereik van een kit lens
Als jij een nieuwe camera aanschaft krijg je er vaak een lens bij. Zo kun je direct starten met fotograferen. De lens die je bij aanschaf van je camera krijgt heet een kit lens.
Meestal kun je kiezen uit kit lenzen met onderstaand bereik:
- Een all-round zoomlens 18-200mm
- Een zoomlens met nadruk op de wijde hoek 18-55mm of 15-45mm
- Een zoomlens zonder wijde hoek 55-200mm
Brandpuntsafstand berekenen
De effectieve brandpuntsafstand kan verschillen per camera. Dit heeft te maken met het formaat van de camerasensor. Om het simpel te houden wil ik twee formaat camera sensoren bespreken, namelijk full-frame en crop sensor camera’s.
Full frame vs. crop sensor camera’s
Heb jij een full-frame camera, dan is de brandpuntsafstand zoals omschreven op het objectief. Alles wat de lens aan licht doorlaat, valt op de camera sensor en kan gevangen worden in het uiteindelijke beeld.
Maak je gebruik van een crop sensor camera met dezelfde lens als in het voorbeeld hierboven, dan kan niet al het licht opgevangen worden. De sensor van een crop sensor camera is namelijk kleiner dan van een full frame camera.
Je ziet in bovenstaande afbeelding dat met dezelfde brandpuntsafstand, er toch een verschil optreedt in wat er vastgelegd wordt. Met de crop sensor camera (APS-C) wordt er eigenlijk een meer ingezoomd beeld vastgelegd.
Dit betekent effectief dat een 35mm lens op een full frame camera een grotere beeldhoek heeft, dan een 35mm lens op een crop sensor camera.
Er zijn ook speciale crop sensor camera lenzen. Deze worden bij Nikon aangeduid met DX en bij Canon met EF-S. Bij deze lenzen heb je dus geen last van de cropfactor.
Effectieve brandpuntsafstand berekenen
Als je gebruik maakt van een crop sensor camera zul je rekening moeten houden met de cropfactor. De effectieve brandpuntsafstand is namelijk anders dan wat er op de lens vermeld staat.
Wil je de effectieve brandpuntsafstand berekenen, dan gebruik je onderstaande formule.
Cropfactor camerafabrikant x Brandpuntsafstand (in mm) = Effectieve brandpuntsafstand (in mm)
Een voorbeeld voor Nikon en Canon om het wat duidelijker te maken.
De cropfactor van Nikon is 1.5. Als we dus een lens van 50mm gebruiken, dan is de effectieve brandpuntsafstand 1.5 x 50 = 75mm.
De cropfactor van Canon is 1.6. Als we dus een lens van 50mm gebruiken, dan is de effectieve brandpuntsafstand 1.6 x 50 = 80mm.
Tabel met brandpuntsafstand en bijbehorende beeldhoek
In de onderstaande tabel wordt de brandpuntsafstand uitgedrukt in millimeters en de beeldhoek in graden.
| Brandpuntsafstand | Beeldhoek full-frame | Beeldhoek APS-C |
|---|---|---|
| 8 mm | 139° | 118° |
| 20 mm | 94° | 68° |
| 24 mm | 84° | 58° |
| 35 mm | 63° | 42° |
| 50 mm | 46° | 30° |
| 85 mm | 28° | 18° |
| 105 mm | 23° | 14° |
| 135 mm | 18° | 11° |
| 200 mm | 12° | 7° |
Welke brandpuntsafstand heb ik nodig? (+voorbeelden)
De brandpuntsafstand die je kiest is erg bepalend voor hoe het uiteindelijk resultaat van je foto eruit ziet. Er is geen goed of fout bij iets creatiefs zoals fotografie, maar er is wel een richtlijn die je kan helpen.
Hieronder vind je een lijst met voorbeelden:
- Fotojournalistiek – Fotografeer jij als fotojournalist, dan zul je al snel gebruik maken van groothoek lenzen. Denk aan lenzen met een brandpuntsafstand van 24mm of zelfs nog wijder.
- Sportjournalist – Een sportjournalist gebruik groothoek lenzen, maar zeker ook super telelenzen om de actie dichterbij te brengen. We hebben het dan bijvoorbeeld over 400mm tot soms zelfs 1200mm lenzen.
- Landschapsfotograaf – Een landschapsfotograaf zal meestal een overzichtsfoto willen maken. Je denkt dan als snel aan groothoek objectief met bijvoorbeeld 24 of 35mm. Als je net iets meer details wilt vastleggen of de ruimte hebt om van ver te fotograferen, kan een telelens van bijvoorbeeld 85mm ook prima.
- Portretfotograaf – Een portretfotograaf zal over het algemeen werken met een lens met brandpuntsafstand van 50 of 85mm. Wil je wat meer compressie in je portretfoto, dan kun je ervoor kiezen om bijvoorbeeld een langere lens te gebruiken (135mm of zelfs 200mm).
- Architectuurfotograaf – Een fotograaf die zich vooral bezighoudt met het fotograferen van huizen en anderen soorten architectuur, zal fotograferen met een groothoek of tilt-shift lens. Een tilt-shift lens geeft de mogelijkheid om het perspectief aan te passen en zodoende “scheve lijnen” in je foto’s te corrigeren.
- Trouwfotograaf – Trouwfotografie is heel divers. Eigenlijke elke soort fotografie komt terug in trouwfotografie. Dit betekent dat je veel verschillende brandpuntsafstanden kunt gebruiken om je doel te bereiken. Daarnaast hangt het ook af van de stijl die jij als trouwfotograaf wilt neerzetten.
- Macro fotografie – Fotografeer jij graag bloemen, insecten of andere kleine dingen? Dan is het aan te raden te investeren in een macro lens. De meeste macro lenzen hebben een brandpuntsafstand tussen 60 en 180mm.
Samenvatting
Brandpuntsafstand i.c.m. beeldhoek zijn zeer bepalend voor hoe jouw foto’s eruit komen te zien. Fotografeer je meer met groothoek lenzen of juist telelenzen?
De keuze voor welk brandpuntsafstand je gebruikt is een factor die de stijl van een fotograaf kan bepalen. Kies jij altijd een 50mm lens, dan passen de foto’s qua gevoel bij elkaar.
Ik fotografeer zelf al jaren met 24 / 35 en 50mm lenzen. Ik gebruik dus geen telelenzen. Dit betekent dat ik dicht op de “actie” wil zitten met mijn fotografie. Meer fotojournalistiek dus.
Uiteindelijk is voor iedereen de keuze anders. Afhankelijk van het soort fotografie dat je doet, maar vooral van jouw stijl. Wat vind jij mooi? Dat is waar het met fotografie uiteindelijk om draait.
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel? Plaats dan een reactie onder dit artikel of stuur een mail naar [email protected]
Bron: Wikipedia
Hi Sjoerd,
Ik ga binnenkort een roadtrip maken door Amerika. Hiervoor schaf ik graag een systeemcamera aan. Ik heb een spiegelreflex, maar die neem ik minder snel mee. Ik wil langschappen kunnen vastleggen en de nacht kunnen fotograferen. Ik wil niet al te veel geld uitgeven, maar wel een product waar ik tevreden mee ga zijn. Heb jij tips? Welke lensen, wel systeemcamera zou hiervoor geschikt zijn?
Let me know! 🙂
Hi Anne,
Wat gaaf dat je een mooie reis gaat maken! Een roadtrip door Amerika nog wel. Die staat hier ook nog altijd op de bucketlist. Wie weet als de kinderen wat ouder zijn 😉
Wat je vraag betreft, ik snap helemaal dat je voor een systeemcamera wilt gaan. Een stuk compacter dan een spiegelreflex natuurlijk. Maar bedenk ook dat de een systeemcamera misschien wat kwetsbaarder is. Zeker als je veel gaat reizen raad ik je aan om een goede reistas / camera rugtas of iets dergelijks aan te schaffen.
Dan kijkende naar de systeemcamera zelf. Heb je toevallig al op de pagina die ik gemaakt hebt over beste camera’s gekeken? Daar heb ik verschillende opties voor je, waaronder de Canon M200. Echt een prima instap systeemcamera en niet al te duur. Eventueel zou je ook voor de Canon M6 kunnen gaan als het budget het toelaat. Op het moment zijn de Sony systeemcamera’s wat minder goed verkrijgbaar overal. Dat heeft te maken met het wereldwijde chip tekort. Je kunt anders ook zeker bij Sony nog wat rondsnuffelen. Op deze pagina over natuurfotografie heb ik (als je wat naar beneden scrollt) ook wat camera opties neergezet.
Als ik even kijk naar wat je wilt gaan fotograferen, dan heb ik wat lens keuze overwegingen voor je:
Ik hoop dat je zo al een beetje op weg bent, maar laat het zeker per email nog even weten als je meer vragen hebt! Je kunt mij bereiken op [email protected]
Succes en fijne avond,
Sjoerd
Hallo
Binnenkort moet ik een geboorte fotograferen.
Ik wil echt een:
1) goed objectief, prijs maakt niet uit maar moet scherp zijn.
2) diafragma volledig openzetten maar ja, dan kan ik moeilijk snel scherp zetten of veilig spelen en alles op 5,6 zetten?
3) AF of manueel scherpstellen?
Toestel: Canon EOS M50 systeemcamera en ik beschik over een vattingsadapter om andere lenzen erop te zetten bv. de EF,… dus niet alleen de EFM
superdank voor uw hulp
Hi Sofie,
Bijzonder dat je aan de slag gaat met het fotograferen van een geboorte. Dat is een prachtig moment om bij te zijn en vast te leggen voor de aanstaande ouders. Om je goed op weg te helpen eerst twee belangrijke tips voor het fotograferen van een geboorte. Zal daarna ook even antwoord geven op jouw vragen.
Dan jouw vragen:
Hoop dat je hiermee verder kunt? Heel veel succes en laat even weten hoe het gegaan is! 🙂
Dag Sjoerd
Dankjewel voor de leerrijke uitleg, idd.hangt het sterk af van het moment en iedereen moet zich op zijn/haar gemak voelen.
Ik dacht er aan om mijn ISO zo laag mogelijk te houden, sluitertijd niet meer dan 1/125, liefst 1/250.
En inderdaad niet volledig openzetten tot bv. 1.4 of 1.2 want dan heb ik kans op onscherpe foto’s als het van wat verder af is?
Voor objectief keek ik eens naar wat u mij doorstuurde en ik dacht aan bv. deze twee:
* Canon EF 35mm f/1.4L USM Type II
* Canon EF 24mm f/1.4L USM II
Welke geniet jouw voorkeur voor de opdracht die ik zal doen zijnde een bevalling fotograferen?
Zelf heb ik heel veel objectieven maar precies niet de juiste.
Soms werk ik met EF 50mm 1,4 (met vattingsadapter) maar ik moet te ver staan en ik krijg niet genoeg in beeld. Wel heel mooi effect.
De prijs valt hier ook erg goed mee.
De 35mm f2 leende ik eens van een klasgenoot, ook fijn om mee te werken.
Alsook wil ik meegeven dat ik niet graag met zoomlenzen werk, ik ben dat gelijk niet gewoon, altijd met vaste zoals de pannekoeklens 22mm EFM.
Voor de bevalling gebruik ik best “centrumgerichte meting?”
Allemaal lekker spannend, bedankt voor uw hulp!
Groeten
Sofie
Hi Sofie,
Klinkt goed hoe je het van plan bent! Inderdaad niet lager dan 1/125e seconde gaan is een prima idee. Met een 24mm of 35mm lens hoef je dan niet al te bang te zijn voor bewegingsonscherpte. Stabiele houding, armen in je zij en dan komt het goed 😉
Wat betreft de lenzen die je stuurde. Beiden zijn zeer geschikt, met als kanttekening dat de ruimte groot genoeg moet zijn. Soms is een kamer wat klein en dan werkt een 24mm prettiger. Zeker bedenkende dat je een M50 APS-C sensor camera hebt. Ik zou dus zelf voor de Canon EF 24mm f/1.4L USM II gaan denk ik in dit geval.
Wat betreft de 50mm lens, zeker heel mooi, maar vaak binnen te weinig ruimte inderdaad. Ik gebruik zelf het meest de 35mm en 50mm, maar wel op een full frame camera zonder cropfactor.
Wat betreft de lichtmetingsmethode. Daar kun je van alles voor gebruiken, als je maar goed weet waarop je gaat meten. Ik zou zelf kiezen voor matrixmeting en de situatie inschatten op basis van mijn gevoel en wens voor sfeer. Door een test foto te maken en daarna aan te passen met je handmatige settings (of belichtingscompensatie in semiautomatische standen), krijg je mijns inziens zeer goede resultaten. Elke keer met ander licht of andere richting van licht even een nieuwe test foto maken. Voordeel van binnen in een dergelijke situatie fotograferen, is dat het licht niet of nauwelijks veranderd 🙂
Wanneer ga je ongeveer de bevalling fotograferen, dan heb je misschien nog even om te oefenen met de nieuwe lens natuurlijk! Dat is altijd wel prettig.
Laat het weten wat je keuze gaat worden! Ben erg benieuwd.
Succes,
Sjoerd
Dag Sjoerd
Dank voor uw mooie en leerrijke info!
Mijn gevoel gaat uit naar de 35mm maar mijn verstand inderdaad naar 24mm… .
De bevalling is gepland voor begin april.
Duimen dat het goed komt, ben wel zenuwachtig… .
Alle tips van iedereen uiteraard welkom.
Groetjes
Sofie
Spannend! Nog een paar weken dus. Dan heb je in ieder geval nog wat tijd om te oefenen met een nieuwe lens.
Heb je de keuze al gemaakt? Ik denk inderdaad dat de 24mm, zeker op APS-C sensor camera, een zeer goede optie is voor wat je wilt gaan fotograferen.
Als je nog meer tips of vragen hebt, laat het weten!
Warme groet,
Sjoerd
Hoi Sjoerd,
De afstand die jij in jouw inleiding beschrijft is volgens mij tweemaal de brandpuntsafstand.
Vriendelijke groet,
Edo
Dag Edo,
Heel scherp! Je hebt helemaal gelijk namelijk. Ik heb de definitie direct even aangepast naar de juiste omschrijving 😉 Een foutje maak je snel met zoveel artikelen, dus dank voor je oplettendheid!
Warme groet,
Sjoerd
Dus als ik het allemaal goed begrijp …
Ik heb nu een Canon 40D (aps-c) EFS 17-55mm f/2.8 … in deze setup moet ik geen crop rekensom gaan maken want heb ook echt 17-55mm.
Ik ben mij aan het inlezen over de nieuwe systeemcamera’s en denk er sterk over na om een Canon R7 (aps-c) aan te kopen. Met een RF-EF ring zou ik die EFS 17-55mm kunnen gebruiken maar dan doe ik stevig af in kwaliteit van de nieuwe body? Dus kijk ik momenteel ook sterk naar de RF 24-105mm f/4L lens. Maar in dit geval moet ik dan voor beide body’s wel de crop rekensom maken? Dus ga ik in praktijk met een 24-105mm lens 38-168mm lens hebben?
Klopt dit allemaal wat ik zeg?
Groeetjes David
Dag David,
allereerst even excuus voor de late reactie. Ik zag je reactie zojuist pas, dus zodoende.
Wat je zegt klopt niet helemaal. De Canon 40D is een APS-C sensor camera. Dat betekent dat je dus de crop factor moet toepassen als je het wilt omrekenen naar full frame brandpuntsafstanden. Ook met de genoemde EFS 17-55mm lens.. wat dus op een Canon 40D een full frame 27-88mm lens zou zijn.
De aanschaf van een Canon EOS R7 systeemcamera kan ik je zeker aanraden. Het gebruik van de adapter ringen is inderdaad minder aan te raden. Enkel als je echt dure lenzen hebt waarvan het zonde is ze niet te gebruiken zou de overweging waard zijn. Al zou ik die lenzen in dat geval verkopen en RF-lenzen in de plaats kopen.
De 24-105mm op een Canon R7 betreft omgerekend naar full frame inderdaad een 38-168mm lens. Dat kan, bijvoorbeeld voor wildlife fotografie, dus ook een voordeel zijn. Het hangt er maar net vanaf wat je wilt gaan fotograferen.
Succes met je keuze en laat het weten als je meer vragen hebt!
Sjoerd
Goedemorgen Sjoerd,
Wat heb ik van dit artikel veel opgestoken. Super interessant!
Een stomme vraag wellicht. Hier een inleiding ter informatie. Ik heb zelf de Canon Mark 2 gekocht. Mijn schoonmoeder haar vader is enkele jaren geleden overleden. Hij had een prachtige 1000D van Canon. Hier zit een gigantische lens op om goed in te kunnen zoomen met foto’s. Maar om deze lens op de mijne te krijgen is nogal wat. Is het mogelijk meerdere adapters op elkaar te monteren? Zitten daar nadelen aan verbonden?
Voor de rest is het hetzelfde merk.
Alvast bedankt.
Dag Mirthe,
Wat goed te horen dat je wat aan het artikel hebt gehad!
Wat betreft je vraag. Ik zou je graag verder helpen, maar welke camera heb je precies? Een Canon Mark 2 mist nog wat informatie (is het een 5D, 6D…?).
In algemene zin, je kunt zeker met adapters werken, alleen is dat vaak niet bevorderlijk voor de kwaliteit van het uiteindelijke beeld. Daarnaast kan het zijn dat je beperking krijgt in bijvoorbeeld de maximale diafragma opening.
Als je mij kunt toesturen welke exacte camera je hebt en welke lens, dan kan ik eens kijken welke adapters geschikt zijn.
Warme groet,
Sjoerd
Dag Sjoerd,
Ik ben al een tijd aan het zoeken naar welke camera ik nodig heb om van boven mijn biljart te plaatsen, mijn huidige camera’s (hc-v180) kunnen dat niet.
Zou u mij kunnen vertellen welk brandpunt ik moet kiezen?
Weet dat een fisheye het kan maar die wil ik liever niet door het bolle beeld.
Afstand van de biljart tafel is maximaal 180cm
Het te filmen object is 300cm x 150 cm
Alvast bedankt voor de moeite.
Met vriendelijke groet,
Ronald
Dag Ronald,
Goede vraag en wat leuk dat je biljart van boven aan het filmen bent! YouTube kanaal of gewoon voor eigen plezier? 🙂
Om je een beetje op weg te helpen, kun je hier een “focal length calculator” vinden. Hiermee kun je uitrekenen wat voor brandpuntsafstand (focal length) je nodig hebt. In het artikel staat meer uitleg over hoe je de calculator moet gebruiken.
Mocht het niet lukken, laat het dan zeker weten. Dan kijk ik nog even met je mee.
Succes!
Sjoerd