Alles over de grootte van een foto. Voorkom foto formaat problemen.

Photo of author

Uitleg om foto formaat problemen te voorkomen als je de foto's wilt gebruiken voor bijvoorbeeld een fotowedstrijd, printservice of sociale media. Welke invloed hebben pixels, MB, DPI en compressie precies op de grootte en kwaliteit van een foto?

GRATIS eBook - 9 Basistips Fotografie

In de categorie “De fotodokter helpt” behandelen we veelvoorkomende problemen in de fotografie. In dit artikel vertelt Tina Rouwendal alles wat je moet weten over de grootte van een foto. Ze neemt je mee langs het foto formaat, pixels, resolutie, compressie, DPI en MB’s. Kortom, alles wat te maken heeft met de grootte van een foto komt voorbij.

De vragen die Tina in dit artikel o.a. gaat behandelen:

  • Ik wil mijn foto laten afdrukken en nu krijg ik de melding dat het foto formaat en/of de kwaliteit niet goed genoeg is. Hoe kan dit?
  • Hoe groot moet mijn foto zijn als ik deze wil doorsturen?

Over de grootte van een foto ontstaat regelmatig verwarring. Als we de foto ergens naartoe willen opsturen (bijvoorbeeld een printservice, een klant, een fotowedstrijd of voor gebruik op sociale media), krijgen we soms te maken met bepaalde eisen die aan het formaat van de foto gesteld worden.

Het kan zijn dat de foto niet groter mag zijn dan bijvoorbeeld 5 MB of een bepaald aantal pixels ‘aan de lange zijde’ moet hebben. Een enkele keer staat nog wel eens vermeld dat het ingestuurde digitale fotobestand een bepaalde DPI-waarde moet hebben. Dat laatste is een onzinnige eis, maar daarover lees je verderop in dit artikel meer.

Ook in bewerkingsprogramma’s kun je gemakkelijk verdwalen in de mogelijke formaten bij het opslaan van de foto. Maar hoe zit een digitale foto eigenlijk in elkaar? En welke invloed hebben pixels, MB, DPI en compressie dan precies op grootte en kwaliteit?

In dit artikel neem ik je mee langs al deze elementen en word jij vanzelf een foto formaat expert.

Laten we beginnen!

foto formaat pixels
De basis, wat zijn pixels

De basis: wat zijn pixels

Om goed te begrijpen waaruit een digitale foto precies is opgebouwd, gaan we eerst even terug naar de basis. Iedere digitale afbeelding is opgebouwd uit pixels: een soort blokjes die elk een bepaalde kleur en helderheid bevatten.

Open op je beeldscherm maar eens naar een foto en ‘zoom’ daar met je fotoviewer zó ver op in dat je deze blokjes kunt zien. Omdat digitale foto’s enorm veel van deze pixels bevatten en we die met onze ogen vanaf normale kijkafstand niet apart kunnen onderscheiden, ontstaat er een beeld dat de werkelijkheid weer lijkt te geven.

De kwaliteit van een digitale foto wordt voor een groot deel bepaald door de hoeveelheid pixels: hoe meer pixels, hoe meer details er weergegeven kunnen worden. Daarnaast zijn er nog andere factoren van invloed op de beeldkwaliteit, zoals de scherpte van een lens, maar dat laten we hier even buiten beschouwing.

Het aantal pixels van een foto komt overeen met het aantal pixels op de sensor van je camera, indien deze ingesteld staat op de maximale kwaliteit. Het maakt daarbij niet uit of je in RAW of in (beste kwaliteit) JPG fotografeert, de mate van detail is in principe gelijk.

Pixels en resolutie

De camera’s van tegenwoordig beschikken over sensoren van 20-30 Megapixels (1 Megapixel komt overeen met een miljoen pixels). Stel dat de sensor van jouw camera 24MP heeft, dan levert dat een afbeelding op van 6000 x 4000 pixels – en dat is het maximale foto formaat dat de camera kan leveren. Dit wordt de ‘resolutie’ van een foto genoemd.

Als je bij de ‘eigenschappen’ of ‘details’ van de foto op je computer kijkt, zie je daar het formaat van je foto in pixels bij staan. Als je je foto wilt opsturen en je twijfelt over het foto formaat, kun je dat daar snel checken.

Veel fotografen kijken eerst naar de grootte van de foto in megabytes (MB) om de kwaliteit ervan te beoordelen. Het aantal MB dat de foto beslaat, zegt wel iets over de beeldkwaliteit, maar slechts in mindere mate: de grootte in MB’s wordt namelijk sterk beïnvloed door de zgn. compressie van de foto. Wat dat is, leg ik hieronder uit.

In principe bepaalt het het aantal pixels van de foto veel meer de mate van detail dan de grootte van de foto in aantal MB’s.

foto formaat compressie
Hoe werkt compressie van een foto

Hoe werkt compressie van een foto

Als je de camera hebt ingesteld op JPG, is er sprake van ‘compressie’: het JPG-bestand wordt op een slimme manier opgeslagen waardoor bijvoorbeeld niet elke pixel met dezelfde kleur apart wordt gecodeerd, maar als een soort groepje. Daarmee kan er geheugenruimte worden bespaard.

Je kunt hier verschillende gradaties in kiezen, zelf kies ik hierbij over het algemeen de beste kwaliteit (= met de minste compressie). Maar als je een JPG met iets meer compressie instelt (een iets lagere ‘kwaliteit’), dan zal je het verschil met het blote oog over het algemeen niet kunnen zien, terwijl hiermee wel een veel kleiner bestand in MB ontstaat.

Pas bij een erg grote compressie (waarbij dus heel veel pixels in groepjes worden samengevoegd), zal je duidelijke achteruitgang in beeldkwaliteit gaan zien.

De meeste fotografen willen hun werk natuurlijk in de beste kwaliteit en met zoveel mogelijk details zien, vandaar dat meestal gekozen wordt voor een grote resolutie en zo min mogelijk compressie als je gebruikmaakt van JPG.

Wil je echter een bestand dat wel veel pixels bevat en toch maar weinig MB’s beslaat, dan is iets meer compressie hiervoor vaak wel een goede methode. Mijn advies is om dit niet standaard te gebruiken, want compressie is ook een vorm van kwaliteitsverlies.

Compressie en RAW-bestanden

Een RAW-bestand is nog geen foto, maar een verzameling ruwe data, en deze zal je zelf nog moeten ontwikkelen tot een echte (digitale) foto die universeel bruikbaar is.

RAW-bestanden worden meestal niet gecomprimeerd, maar sommige camera’s kúnnen dat wel: het gaat dan om een ‘lossless’ compressie (geen kwaliteitsverlies).

Er bestaan daarnaast nog andere fotoformaten, zoals TIFF en DNG, die beeldkwaliteit bieden zonder compressie, maar dat terzijde. Veel camera’s bieden daarnaast de mogelijkheid in verschillende RAW-formaten te fotograferen, maar de meeste fotografen zullen hierbij standaard het grootste foto formaat gebruiken, overeenkomend met het aantal pixels van je sensor.

Samengevat: elk digitaal fotobestand (of dat nu RAW is of JPG) bestaat uit een bepaalde hoeveelheid pixels. Hoeveel pixels dat precies zijn hangt af van de sensor van je camera en welk foto formaat je hebt ingesteld in het cameramenu. In de handleiding van de camera staat meestal wel welke mogelijkheden jouw camera biedt.

foto's  delen en overzetten naar smartphone
Foto’s delen en overzetten naar een smartphone

Delen van foto’s en overzetten naar een smartphone

Stel, we hebben een foto gemaakt met onze fotocamera. Veel fotografen willen deze graag snel online delen: op social media of om door te sturen aan anderen.

Daarom hebben veel cameramerken een camera-app, waarmee je snel een aantal foto’s van de camera naar je smartphone of tablet kan overzetten. Dat is erg handig – meestal levert een camera toch mooiere beelden dan de camera van je smartphone en op deze manier zijn je beste foto’s snel toegankelijk, ook onderweg.

Foto’s bewerken op je telefoon

Daarnaast bestaan er apps voor een tablet of smartphone om foto’s meteen te kunnen bewerken. Veel fotografen maken daar graag gebruik van aangezien deze vaak zelfs gratis worden aangeboden.

Er zit echter wel een addertje onder het gras: veel camera-apps verkleinen je foto’s standaard tijdens het overzetten! Dat bespaart geheugenruimte en zo verloopt het overzetten van de foto’s een stuk sneller.

Om online foto’s te delen heb je namelijk niet de volledige resolutie van de camera nodig. Het beeldscherm van je tablet en smartphone bevatten meestal veel minder pixels dan die van je camera. Ook op online-afbeeldingen zie je veel minder pixels dan wat je camera kan leveren.

Problemen tijdens afdrukken en archivering

In de meeste gevallen is dat verkleinen van het formaat van de foto dus geen enkel probleem, tótdat je de mooie bewerkte foto’s die op je smartphone staan wilt laten afdrukken. Dan kun je dus de melding krijgen dat de kwaliteit van de foto’s niet goed genoeg is!

Een ander probleem is dat je foto’s die je de naar smartphone of tablet hebt overgezet niet serieus als back-up of archief kunt gebruiken. Simpelweg omdat deze niet de volledige resolutie hebben.

Bij sommige camera-apps kun je de fotokwaliteit zelf instellen, maar er zijn verschillende redenen om niet standaard al je gemaakte foto’s in volledige kwaliteit of zelfs als RAW bestand op je smartphone te zetten.

Als foto-archief is een smartphone of tablet vrij snel beperkt en ook niet zo heel veilig, daarnaast geeft bewerken op een goede en snelle computer met (liefst gekalibreerd) beeldscherm veel meer controle over het proces.

fotobewerking en foto formaat of resolutie
Fotobewerking soms van invloed op resolutie

Invloed van fotobewerking op de resolutie

Nadat je de foto hebt gemaakt en bijvoorbeeld via geheugenkaart of kabel naar je computer hebt overgezet, gaan veel fotografen aan de slag met fotobewerking. Ook dit kan invloed hebben op de grootte (resolutie) van een foto en dat op verschillende manieren:

  • CroppenDoor te croppen (= randen/stukken van de foto afsnijden) haal je ook pixels weg. In veel gevallen is dit geen enkel probleem. De camera’s van tegenwoordig hebben meer dan voldoende pixels voor een zeer gedetailleerd beeld. Wel kan het zijn dat je daardoor eerder foutjes gaat zien in de foto: als de foto bijvoorbeeld niet optimaal scherp is, kan ingrijpend uitsnijden ervoor zorgen dat deze fouten veel meer opvallen. En bij een uitsnede van een onderwerp aan de rand van de foto is het beeld vaak ook niet meer optimaal, je ziet hier eerder lensfouten. Over het algemeen is het daarom het beste om tijdens het fotograferen zelf het onderwerp al zo zorgvuldig mogelijk te kaderen en niet achteraf heel veel weg te snijden.  
  • Export instellingen – Door aanpassen van de resolutie bij het opslaan of exporteren van de foto. In de meeste gevallen hoef je het formaat van je foto’s niet aan te passen en maak je het liefst zoveel mogelijk gebruik van het maximale aantal pixels dat jouw camera levert. Zeker als je de foto’s aan klanten levert of wilt gebruiken voor een grote afdruk ervan.

Als je de foto’s wilt gebruiken voor plaatsing op social media, meedoet aan een fotowedstrijd of nodig hebt voor een andere online toepassing, is het echter vaak wel aan te raden om de resolutie aan te passen.

Zorg er hierbij voor dat je niet het originele bestand verkleint, maar dat je werkt vanaf een kopie of dat er bij het opslaan een nieuwe kopie wordt gemaakt (bij ‘exporteren’ gebeurt dat over het algemeen automatisch).

Soms wordt specifiek aangegeven welk formaat de foto moet hebben en voor bepaalde social media bestaan hier ook optimale bestandsformaten voor. Als je op social media (bijv Facebook of Instagram) de foto in het originele bestandsformaat uploadt, loop je namelijk het risico dat er een forse automatische compressie wordt toegepast die wel een zichtbaar kwaliteitsverlies geeft.

Voor kleine afdrukken (los of in een geprint fotoalbum) kun je eveneens vaak prima een wat kleinere resolutie gebruiken, maar als dat niet noodzakelijk is, hoef je de moeite van het verkleinen natuurlijk niet te nemen en de foto gewoon in de beste kwaliteit uploaden.

foto formaat afdrukken
DPI, wat is dat eigenlijk?

Wat is DPI en wat moet ik daarmee? (spoiler: niets!)

Bij sommige fotowedstrijden wordt nog wel eens aangegeven dat de foto een bepaalde DPI-waarde moet hebben. Ook in fotografiegroepen komt soms het advies langs om foto’s een bepaalde DPI-waarde mee te geven. Vaak wordt dan aangegeven dat voor drukwerk/prints 300DPI nodig is en voor online toepassingen 72DPI. Dit is echter een achterhaalde regel!

DPI betekent ‘dots per inch’ en is in feite een maat voor kwaliteit van drukwerk: de print wordt gemaakt met 300 puntjes inkt per inch. Maar een digitale foto heeft geen fysieke maat in inches of centimeters. En de ‘dots’ (puntjes) hoeven helemaal niet 1 op 1 overeen te komen met de pixels van de digitale foto.

In de begintijd van de fotografie bevatten digitale fotobestanden veel minder pixels en was het meer van belang dat de dichtheid van pixels enigszins overeenkwam met die van de print-‘dots’ als je iets wilde laten afdrukken. Maar met het toegenomen aantal megapixels van de camera’s van tegenwoordig is dat geen issue meer.

Voor online toepassingen wordt 72DPI vaak genoemd omdat veel schermen standaard een resolutie hadden van 72PPI (pixels per inch). Maar ook hier geldt dat een pixel van de foto niet 1 op 1 overeen hoeft te komen met een pixel van een beeldscherm: de meeste beeldschermen passen het beeld gewoon aan zodat de foto goed overkomt.

In een digitale foto heeft het DPI-getal dus geen enkele waarde en zegt niets over de kwaliteit van de foto. Alleen het absolute aantal pixels (en in wat mindere mate het niveau van de JPG-compressie) is van belang!

foto grootte ontwikkelingen door de jaren
Digitale fotografie ontwikkelingen

Grootte van digitale foto’s – Toen en Nu

Even een stukje geschiedenis: ik (Tina) kocht zelf mijn 1e digitale camera in 2002, dit was een compactcamera met 4MP en dat was voor die tijd al behoorlijk veel. De meeste betaalbare digitale camera’s die voor die tijd verkocht werden, hadden hooguit 2 of 3 MP.

Mijn eerste digitale spiegelreflexcamera (de Canon 10D) kocht ik een jaar later, deze had 6MP! Dit was eigenlijk de eerste digitale spiegelreflexcamera die op de markt kwam en voor ‘gewone’ consumenten bereikbaar was, toch kostte deze nog steeds meer dan 1500 euro.

Deze camera heb ik ontzettend veel gebruikt, zelfs totdat het sluitergordijn versleten was. Bij de camera’s uit die tijd kon je wel een iets hogere ISO-waarde instellen, maar bij ISO 400 begon de fotokwaliteit toch wel zichtbaar achteruit te gaan.

Afdrukkwaliteit, resolutie en kijkafstand

In vergelijking met de camera’s van tegenwoordig lijkt 4 of 6 MP natuurlijk erg weinig, maar toch konden ook van deze camera’s de foto’s gewoon prima afgedrukt worden. Zelfs vergrotingen ervan laten maken was geen probleem.

Als je een afbeelding groot print (of laat printen), dan bekijk je deze namelijk meestal ook vanaf enige afstand. Je hoeft dus niet snel bang te zijn dat de resolutie van je foto te klein is voor een goede afdruk of vergroting. Ook eventuele ruis valt dan vaak voor een groot deel weg.

Ik gebruik af en toe wel eens wat oudere camera’s met een resolutie van ‘maar’ 12 MP. Het valt me regelmatig op dat de hiermee gemaakte foto’s nog steeds heel veel details bevatten en zeer bruikbare afdrukken kunnen leveren.

Megapixels en Artificial Intelligence (AI)

Meer megapixels hoeft dus niet altijd ‘beter’ te zijn, de kwaliteit en grootte van de sensor speelt een veel grotere rol en ook scherpte van lenzen is erg belangrijk om details mooi vast te kunnen leggen.

De meeste huidige camera’s hebben een behoorlijke ‘surplus’ aan pixels, je hoeft daarom niet te snel bang te zijn dat de resolutie te klein is.

Veel bewerkingsprogramma’s kunnen tegenwoordig ook zeer goed de resolutie van een foto vergroten. Vroeger werden er dan pixels bijberekend waardoor je minder snel een ‘blokkerig’ effect kreeg, maar extra scherpte konden deze niet geven.

De nieuwste bewerkingsprogramma’s maken gebruik van AI (artificial intelligence) en claimen de resolutie te kunnen vergroten en daarbij ook scherpte toe te voegen. In hoeverre je dit vaak echt nodig zal hebben is maar de vraag, aangezien veel camera’s tegenwoordig meer dan voldoende resolutie bieden.

foto formaat pixelpeepen
Pas op met pixelpeepen

Pas op met pixelpeepen

Fotografen hebben regelmatig de neiging om hun foto’s op hun beeldscherm op 100% te beoordelen, ‘pixelpeepen’ wordt dat ook wel genoemd. In dat geval laat je de pixel van je foto overeenkomen met een pixel op je beeldscherm en zie je élk foutje en elke ongerechtigheid.

Sommige fotografen schrikken daarvan en krijgen het idee dat hun camera/lens geen scherpe foto’s maakt of enorm veel ruis produceert en gaan op zoek naar een nog ‘betere’ (lees: nieuwere/duurdere) camera. Maar hoe meer megapixels je camera heeft, hoe verder je kunt afdalen in detailniveau.

Hierdoor ontstaat wel eens de tegenstrijdigheid dat een duurdere camera (met een sensor met meer MP) juist méér foutjes en ruis lijkt te geven. Dit heeft echter vaak niets meer te maken met het bekijken van de foto vanaf een normale kijkafstand, waarop je in veel gevallen eventuele ruis en andere minpuntjes helemaal niet meer zal zien.

Het is prima om op je beeldscherm af en toe de details van je foto eens goed te bekijken, zeker als je hier wat correcties en optimalisaties in aan wilt brengen. Maar besef ook dat dit ver af staat van een normale beoordeling van de fotokwaliteit! Zelfs een iets mindere scherpte is vanaf normale kijkafstand soms niet eens meer te zien.

Dus blijf realistisch en bekijk je foto’s ook altijd in zijn geheel, zonder met je neus tegen het beeldscherm aan te zitten. Onderwerp en compositie blijven de belangrijkste criteria om te bepalen of de foto geslaagd is of niet.

Conclusie

Zo, als het goed is weet jij nu alles over de grootte van een foto en welke foto formaat problemen je tegen kan komen. Tina heeft er in ieder geval alles aan gedaan zoveel mogelijk van deze onderwerpen te bespreken.

Heb je nou nog vragen, laat dan een reactie achter onder dit artikel en ik (Sjoerd) of Tina helpen je graag verder. Je kunt mij ook altijd mailen op [email protected].

Heel veel succes met fotograferen!

Ik ben Sjoerd, oprichter van FotografieBeginner.nl en sinds 2011 professioneel fotograaf van beroep. Mijn doel is iedereen met een passie voor fotografie te leren hoe je betere foto's kunt maken.

Deel je mening